Οι θρυλικοί παπάδες από τη Σωπική

Η εκκλησία πρωτοστατεί στο υπόδουλο γένος.

Ούτε Τουρκοί γενόμαστε ούτε ποτέ ραγιάδες

Τα συμβάντα διαδραματίστηκαν στο χωριό Κακόλακκος του Πωγωνίου. Όλο το Πωγώνι, ως περιοχή, είχε και έχει 31 χωριά.
Μέχρι το 1790, στον Κακκόλακο υπήρξε η έδρα της Υποδιοίκησης του Τμήματος Πωγωνίου, όπως και από το 1820 μέχρι το 1840.

Ο υποδιοικητής ( μουτεσελίμης) διοριζόταν από τον πασά του Βερατίου. Την εποχή που συνέβησαν τα γεγονότα με τους παπάδες από τη Σωπική, πασάς του Βερατίου ήταν ο Κούρτ Πασάς και μουτεσελίμης Κακολάκκου ο Αλή Τόσκας.

Ο Κουρτ Αχμέτ Πασάς του Βερατίου, υπήρξε σκληρός προς τους αρματολούς και κλέφτες , αλλά και προς τους ομοεθνείς του, τους Αλβανούς. Η Υψηλή Πύλη, το ανώτερο όργανο της κυβέρνησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον διόρισε Γενικό Επόπτη των οδικών συγκοινωνιών Ρούμελης, Θεσσαλίας και Ηπείρου.

Κυνήγησε και επικήρυξε τον Αλή Πασά (1744- 1822) και αργότερα έγινε πασάς των Ιωαννίνων. Μέχρι το 1780 η περιοχή του Παλαιοπωγωνίου (καζάς Πωγωνίου) υποταγόταν στον Κουρτ Πασά Βερατίου.
Το 1780 τα στρατεύματά του καταστράφηκαν από τον Αλή Πασά.

Σ’ αυτή την εποχή, με διαταγή του Κουρτ Πασά, θανατώνεται στο Καλικόντασι ο Πατροκοσμάς, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, το 1779.

Οι Τούρκοι είχαν στο πρόγραμμά τους τον εξισλαμισμό των Ελλήνων και των άλλων λαών γενικότερα. Και πάντα όταν τα έβρισκαν σκούρα, προκαλούσαν και ζητούσαν προφάσεις για βία και τρoμοκρατία..

Όταν ο Κουρτ Πασάς πληροφορήθηκε, (σύμφωνα τα δεδομένα του Ιωάννη Λαμπρίδη στα «Ηπειρωτικά Μελετήματα» σελ. 62-63) τις ενέργειες του ιερέα ΙΩΑΝΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, από τη Σωπική, υπέρ του Αλή Πασά, καθώς και των άλλων παπάδων ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΑΡΤΙΝΗ, ΠΑΝΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΙΩΑΝΝΗ ΠΩΦΑΛΑΛΟΥ και πολλών άλλων προκρίτων λαϊκών του χωριού, διέταξε τον μουτεσελίμη, που είχε έδρα τον Κακόλακκο, τον Αλή Τόσκα, να τους προσκαλέσει στον Κακόλακκο και με κάθε τρόπο να τους αποσπάσει ΠΩΛΗΤΗΡΙΟ έγγραφο του χωριού τους. Δηλαδή να παραχωρούσαν το χωριό τους στην Τουρκιά κι αυτοί σαν αποτέλεσμα να γίνονταν Τούρκοι.

Επειδή όλοι αρνήθηκαν κατηγορηματικά την απαίτηση αυτή, πράγμα που πρόσβαλε τις τούρκικες αρχές, ο Αλή Τόσκας, τους τρεις ιερείς τους κρέμασε (απαγχόνισε) , ενώ τους άλλους εκβίασε να εκδώσουν ομολογία σε διαταγή του εκ 30.000 γροσίων.
Αυτά έγιναν στις 18 Ιανουαρίου 1775.

Παρά τη μεγάλη πίεση του Αλή Τόσκα ούτε οι άλλοι παπάδες, ούτε οι πρόκριτοι δεν υποκύψανε στις πιέσεις του Τόσκα.
Λυσσασμένος από την ανδρεία αυτή πράξη ολάκερης κοινότητας με επικεφαλής τους παπάδες, απαγχονίζει άλλους δυο παπάδες και πολλούς προκρίτους λαϊκούς.

Η Σωπική, μετά από τα γεγονότα αυτά, ευνοήθηκε κι έγινε το κέντρο της περιοχής. 

Η λαϊκή μούσα αποθανάτισε τα τραγικά γεγονότα, που έλαβαν χώρα την εποχή εκείνη στον Κακόλακκο:

( το λαϊκό αυτό τραγούδι το βρίσκουμε σε μερικά παλιά βιβλία και στο καθένα με κάτι το διαφορετικό, όπως και στα περιοδικά του Οικονομίδη «Ο Γύρος του Κόσμου», 19ον αιώνα, που δίνει μεγάλη έμφαση στην αποφασιστικότητα και στη θυσία των Σωπικιωτών. Πιο ολοκληρωμένο όμως, το βρίσκουμε στο βιβλίο του γνωστού φιλόλογου Νίκου Υφαντή: «Αμπέλι στη λαϊκή παράδοση», όπως και πολλά δεδομένα για το γεγονός αυτό). 

Παπάδες απ’ τη Σωπική, παπάδες ,παπάδες

Κι απ΄ τη μεγάλη χώρα, παπάδες λεβεντάδες,

Που ήταν πρώτοι στα γράμματα - παπάδες παπάδες,

Πολύ γραμματισμένοι - παπάδες λεβεντάδες.

Βαστούν μαχαίρια κι άλυσους, παπάδες, παπάδες,

Πιστόλια ασημένια, παπάδες λεβεντάδες.

Ο Αλή Τόσκας τς’ έκραξε – παπάδες, παπάδες,

Φιλιά για να τους κάμει - παπάδες λεβεντάδες,

Που ήταν στον Κακόλακκο - παπάδες, παπάδες,

Μουτεσελίμης απ’ τον Κούρτη, παπάδες, λεβεντάδες.

Εκίνησαν και πήγανε, παπάδες, παπάδες,

Στ’ Αλή μπεη την Κούλα, παπάδες λεβεντάδες.

Και κάτσανε να φαν ψωμί, παπάδες, παπάδες,

Και να μορφοδειπνήσουν, παπάδες, λεβεντάδες.

Βγάζει ο Αλή Τόσκας χαρτί, παπάδες, παπάδες,

Βγάζει και το φιρμάνι, παπάδες λεβεντάδες

Του παπα - Πάνου το δωκε, παπάδες, παπάδες,

Και το πικνοδιαβάζει, παπάδες λεβεντάδες 

- Όχι δεν υπογράφουμε, παπάδες , παπάδες,

ν’ αλλάξουμε την πίστη, παπάδες λεβεντάδες.

Ούτε Τουρκοί γινόμαστε, παπάδες παπάδες,

Ούτε ποτέ ραγιάδες, παπάδες λεβεντάδες.

Θέλουν το πωλητήριο, παπάδες, παπάδες.

Τουρκιά εις το Πωγώνι, παπάδες, λεβεντάδες.

Καλύτερα ο θάνατος, παπάδες, παπάδες,

Παρά να το δεχτούμε, παπάδες, λεβεντάδες.

Τα παλικάρια φώναξε, παπάδες, παπάδες,

Να δέσουν τους παπάδες, παπάδες, λεβεντάδες.

Κι ο παπα - Πάνος τράβηξε, παπάδες, παπάδες,

Το μαύρο το μαχαίρι, παπάδες, λεβεντάδες.

Κι πλήγωσε τον κατετζή, παπάδες, παπάδες,

Βαριά τον μουτεσελίμη, παπάδες, λεβεντάδες 

Τους τρεις παπάδες κρέμασαν, παπάδες, παπάδες,

Για να τρομοκρατήσουν, παπάδες, λεβεντάδες.

Πάλι δεν υπογράφουνε, παπάδες, παπάδες,

Τουρκιά να μπει στη χώρα, παπάδες, λεβεντάδες.

Στου Κακολάκκου τις καργιές, παπάδες, παπάδες,

Ξανά τις αλυσίδες, παπάδες, λεβεντάδες. 

Πέντε παπάδες κρέμασαν, παπάδες, παπάδες,

Και πέντε παλικάρια, παπάδες, λεβεντάδες.


εφημερίδα ΤΟ ΟΡΑΜΑ