Η ιστορική πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας

Γράφει ο ΝΙΚΟΣ Θ. ΥΦΑΝΤΗΣ

*  Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αλβανία καθόλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, ακόμη και στις αρχές του 21ου, αντιμετώπισε πλήθος προβλημάτων, τα οποία απείλησαν ακόμη και την υπόστασή της. Θλιβερά γεγονότα, διώξεις, κατατρεγμοί, φυλακίσεις, θάνατοι, αποσχηματισμοί, εξορίες ιερέων, με αποκορύφωμα την κατάργηση της θρησκείας, σημάδεψαν στον 20ο αιώνα την πορεία της Ορθοδοξίας στη γειτονική και συγγενική μας χώρα.

Δεν αμφισβητείται ότι το φάσμα των Ελληνοαλβανικών σχέσεων περνάει μέσα από την ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία. Μετά την εδραίωση του αλβανικού κράτους, μετά δηλ. το 1920, ακραίοι αλβανικοί εθνικιστικοί κύκλοι δημιουργούσαν κατάσταση εις βάρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και με κάθε τρόπο επεδίωκαν τον αφανισμό της.

Το 1926 το Οικουμενικό Πατριαρχείο απέστειλε στην Αλβανία ως Έξαρχο τον Μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρύσανθο, με σκοπό να διερευνήσει την καχυποψία των Αλβανών, οι οποίοι στρέφονταν κατά της Ελλάδος. Αυτή την καχυποψία την ενίσχυαν ακραία εθνικιστικά στοιχεία, τα οποία υπέθεταν ότι η εξάρτηση της Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, μπορούσε να αποβεί εις βάρος του νεοσύστατου κράτους. Το κλίμα το επέτεινε και το γεγονός της υπαγωγής του βόρειου Ηπειρωτικού τμήματος στο αλβανικό κράτος. Γνώριζαν οι Αλβανοί ότι η Ελλάδα δεν επρόκειτο να παραιτηθεί των δικαιωμάτων της επί της Βορείου Ηπείρου. Αποτέλεσμα όλων αυτών των διεργασιών υπήρξε η διακοπή των σχέσεων της Αλβανίας με το Οικονουμενικό Πατριαρχείο.

12 Νοεμβρίου 1912: Η μάχη της Κοσοβίτσας

του Ευάγγελου Θ. Πριώνη

Λίγο πριν κηρυχθεί ο απελευθερωτικός πόλεμος κατά της Τουρκίας (Οκτώβριος 1912) στην Ήπειρο υπήρχαν οργανωμένα αντάρτικα σώματα σε διάφορες περιοχές της.
Στη Λάκα Πωγωνίου έδρασε αντάρτικο σώμα υπό τον οπλαρχηγό Γιώρη Λιόντο ή Λιοντόπουλο. Του σώματος αυτού σώζεται και φωτογραφία την οποία και παραθέτω.

Την φωτογραφία αυτή την είδα σε κάδρο αναρτημένη σε σπίτι στην Καστάνιανη (Καστανή) Πωγωνίου. Ο κάτοχος της, μακαρίτης τώρα, Μιχάλης Μπούρας (το 1984 ήταν 82 ετών) μου επέτρεψε να την ανατυπώσω και μου έδωσε την πληροφορία ότι "η φωτογραφία τραβήχτηκε στη Σωτήρα ύστερα από μία μάχη".

Επίσης μου ανέφερε και τα ονόματα των εικονιζομένων, όσα θυμόταν:

5 Νοεμβρίου 1912: Η Απελευθέρωση της Χιμάρας

Στις 5 Οκτωβρίου 1912 η Ελλάδα συμμαχώντας με τα χριστιανικά κράτη της βαλκανικής χερσονήσου (Βουλγαρία, Μαυροβούνιο, Σερβία) κήρυξε τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως «Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος» (1912-΄13). Οι Έλληνες ξεκινούν τον ιερό αγώνα για την απελευθέρωση των αλύτρωτων αδερφών σε Μακεδονία και Ήπειρο από τη μεθόριο της Θεσσαλίας, στο Σαραντάπορο και στις 26 Οκτωβρίου απελευθερώνουν τη Θεσσαλονίκη. 

Η Ήπειρος είναι  δευτερεύον μέτωπο στα επιτελικά σχέδια αλλά ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος αντιλαμβάνεται αμέσως την στρατηγική, πολιτική και πολεμική σκοπιμότητα  της προώθησης όσο το δυνατόν  περισσότερο στα βορειοδυτικά άκρα των εθνικών μας διεκδικήσεων και εκδίδει την διαταγή υπ’ αριθ. 88263:

«Κρίνω  πολιτικώς σκόπιμον να καταληφθή το ταχύτερον  Χιμάρα και υψωθεί εκεί Ελληνική Σημαία. Προς τον σκοπόν τούτον δύνασθε να διαθέσητε  εθελοντικόν τι Σώμα αποβιβαζόμενον δια  θαλάσσης εις Χιμάραν  υπό την ηγεσίαν αυτού του Σπυρομήλιου. Το πράγμαν ευκταίον, αν είναι δυνατόν  να γίνη μέχρις της Κυριακής, λαμβανομένου υπ’ όψη ότι η Πύλη εζήτησε απ’ ευθείας ανακωχήν, δια να διαπραγματευθή τους προκαταρκτικούς όρους της ειρήνης, συμφέρον δε έχομεν κατά την ανακωχήν ταύτην η δράσις μας να είναι γνωστόν να έχη επεκταθή μέχρι του βορείου μέρους της διεκδικήσεως μας. Μόλις αναχωρήση δια θαλάσσης δια Χιμάραν Σώμα, δύνασθε να μοι αναγγείλητε την κατάληψιν ως γενομένην ήδη, ίνα γνωσθή δημοσία δια του τύπου».

11 Ιανουαρίου 1991: Η ίδρυση της Δημοκρατικής Ένωσης Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας "Ομόνοια"

Ένα μεγάλο γεγονός έρχεται να γραφτεί με ιδιαίτερη αναφορά στην ιστορία του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.
Για πρώτη φορά, αφότου χωρίστηκε από το  άλλο κομμάτι της Ηπείρου,  ο Ελληνισμός μας ιδρύει δική του πολιτική οργάνωση, την «Ομόνοια».

Η ίδρυση της Ομόνοιας αποτέλεσε κορυφαίο επίτευγμα, γιατί έφερε για πρώτη φορά νόμιμη δική μας οργάνωση, ανεξάρτητη και αδέσμευτη.
Κι έτσι μόνον άσκησε την Βορειοηπειρωτική μας πολιτική.
Την αγκάλιασε όλος ο κόσμος, γιατί την περίμενε, την είχε στην ψυχή του κι έτσι με γρήγορους ρυθμούς αναπτύχθηκε σ’ όλη τη χώρα.

Η δύναμή της, όμως ανησύχησε πολλά κέντρα, τα οποία έφτασαν να την κατηγορήσουν, να την φοβίσουν και να την φυλακίσουν. Και τα γεγονότα είναι γνωστά. Ο δίκαιος αγώνας του λαού μας δεν κάμπτεται με τίποτα.
Μόνον η εσωστρέφεια, αργότερα, την πλήγωσε, αφού της κλόνισαν την ανεξαρτησία της.

5 Ιανουαρίου 1991: Η πρώτη πράξη για την ίδρυση της «ΟΜΟΝΟΙΑΣ»

Τηλεγράφημα του Παν. Μπάρκα προς τον Π. Μπερέτη

Που τον ενημερώνει για τη συνάντηση στις 11 Ιανουαρίου

Στοιχεία από το προσωπικό αρχείο του Παναγιώτη Μπάρκα για την ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ

Στις 05.01.1991 συνεδρίασε για πρώτη φορά η ομάδα Αργυροκάστρου για να συζητήσει το πρόγραμμα, καταστατικό και ονομασία της οργάνωσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Νουνός της οργάνωσης είναι ο ιατρός Γιώργος Μπούκας.

  

Τα έγγραφα αυτά αφού ετοιμάστηκαν και εγκρίθηκαν στην ομάδα Αργυροκάστρου, παρουσιάστηκαν στην ιδρυτική συνάντηση της Δερβιτσιάνης στις 11.1.1991. Την  συνάντηση της Δερβιτσιάνης οργάνωσε η ομάδα Αργυροκάστρου.

Παράλληλα με τη δουλειά για την σύνταξη των ιδρυτικών εγγράφων, η ομάδα ήρθε σε επαφή με όλες τις ομάδες που δρούσαν αυτόνομα για την ίδρυση πολιτικής οργάνωσης των Ελλήνων, στην Αλβανία, εκπροσώπους των οποίων κάλεσε στη συνάντηση της Δερβιτσιάνης. Ταυτόχρονα ενημέρωσε και την ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα.  

Οι θρυλικοί παπάδες από τη Σωπική

Η εκκλησία πρωτοστατεί στο υπόδουλο γένος.

Ούτε Τουρκοί γενόμαστε ούτε ποτέ ραγιάδες

Τα συμβάντα διαδραματίστηκαν στο χωριό Κακόλακκος του Πωγωνίου. Όλο το Πωγώνι, ως περιοχή, είχε και έχει 31 χωριά.
Μέχρι το 1790, στον Κακκόλακο υπήρξε η έδρα της Υποδιοίκησης του Τμήματος Πωγωνίου, όπως και από το 1820 μέχρι το 1840.

Ο υποδιοικητής ( μουτεσελίμης) διοριζόταν από τον πασά του Βερατίου. Την εποχή που συνέβησαν τα γεγονότα με τους παπάδες από τη Σωπική, πασάς του Βερατίου ήταν ο Κούρτ Πασάς και μουτεσελίμης Κακολάκκου ο Αλή Τόσκας.

Ο Κουρτ Αχμέτ Πασάς του Βερατίου, υπήρξε σκληρός προς τους αρματολούς και κλέφτες , αλλά και προς τους ομοεθνείς του, τους Αλβανούς. Η Υψηλή Πύλη, το ανώτερο όργανο της κυβέρνησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον διόρισε Γενικό Επόπτη των οδικών συγκοινωνιών Ρούμελης, Θεσσαλίας και Ηπείρου.

Κυνήγησε και επικήρυξε τον Αλή Πασά (1744- 1822) και αργότερα έγινε πασάς των Ιωαννίνων. Μέχρι το 1780 η περιοχή του Παλαιοπωγωνίου (καζάς Πωγωνίου) υποταγόταν στον Κουρτ Πασά Βερατίου.
Το 1780 τα στρατεύματά του καταστράφηκαν από τον Αλή Πασά.

Το Βυζαντινό πηγάδι της “Δέρβης”

Από την αρχαιότητα ο Ελληνικός λαός προσπαθούσε παράλληλα με τα έργα τα οποία θα αναδείκνυαν τον πολιτισμό του, να φτιάξει και άλλα πολεοδομικά,  - πιο χρηστικά – τα οποία θα κάλυπταν τις ανάγκες του. Μεγάλη σημασία δόθηκε στην τροφοδότηση των περιοχών τις οποίες μάστιζε η λειψυδρία. Επίσης δημιουργήθηκαν αρκετά αρδευτικά κανάλια, ούτως ώστε να αναπτυχθεί ο κλάδος της γεωργίας.
Τα κυριότερα υδραγωγεία στην αρχαία Ελλάδα ήσαν:

Α) Πελασγικό υδραγωγείο: Το αρχαιότερο της Αττικής, αποτελούμενο από πήλινους σωλήνες.

Β) Υδραγωγείο τους Θησέως: Κατασκευασμένο το 3080 π. Χ

Γ) Πεισιστράτειο Υδραγωγείο: Κατασκευασμένο το 540 με 530 π.Χ, μέχρι σήμερα μεταφέρει νερό από τον Υμηττό.

Δ) Υπέργεια υδραγωγεία επί αψίδων: Δημιουργημένες υδατογέφυρες στηριζόμενες σε λιθόδμητους σωλήνες.

“Ρωμαϊκό υδραγωγείο Νικοπόλεως                              (αυλακοσωλήνες)

Ε) Ρωμαϊκό Υδραγωγείο Νικόπολης: Στο σημερινό Νομό Πρεβέζης, αποτελούμενο από αυλακοσωλήνες.

Στ’) Υδραγωγείο της πόλεως του Βουθρωτού: Βρίσκεται στο Νομό Αγίων Σαράντα της Βόρειας Ηπείρου και αποτελείται από πήλινους σωλήνες κατά το μήκος όλης της αρχαίας πόλης.

Αργότερα κατά τη Βυζαντινή περίοδο κυριάρχησαν κυρίως στην Βασιλεύουσα (Κωνσταντινούπολη) οι λεγόμενες στέρνες (υπόγειες δεξαμενές συλλογής ύδατος), στις οποίες συλλέγονταν τα όμβρια ύδατα του φθινοπώρου. Σχεδόν όλη η υπόγεια Κωνσταντινούπολη κατά μήκος, έχει τεράστιες στέρνες. Σ’ αυτό το σημείο θέλουμε να τονίσουμε τη σημαντικότητα του νερού δίνοντας την εξής πληροφορία:

Η αρχαία Δρυϊνούπολη

Δρυϊνούπολη της Ηπείρου ονομάζεται η περιοχή στο νότιο τμήμα της σημερινής Αλβανίας[2] και βόρειο της σημερινής Ελλάδος. Αποτελείται από χωριά τα οποία από την αρχαιότητα κατοικούνται από Έλληνες .Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα διότι δεν υπάρχουν πολλά ιστορικά στοιχεία τα οποία μπορούν να μας δώσουν μια χρονολογία σχετική με την έλευση των πρώτων Ελληνικών φύλων στην περιοχή. 

Τα μοναδικά ντοκουμέντα ,τα οποία βοήθησαν εκείνους  πού ασχολήθηκαν με την ιστορία της Δρόπολης είναι τα μοναστηριακά (δίπτυχα) που χρησιμοποιούνταν κυρίως από τους μοναχούς με σκοπό την καταγραφή των εσόδων-εξόδων καθώς και τις διάφορες δωρεές που έκαναν στις Μονές  οι κάτοικοι της περιοχής. Μία  πλήρης ματιά στην ιστορία της Δρόπολης μας προσφέρει ένα χειρόγραφο, μοναστηριακό αρχείο από την περίοδο του Μεσαίωνα, το οποίο παρέδωσε στον Γάλλο πρόξενο στα Ιωάννινα Πουκεβίλ (Pouqueville) ένας διανοούμενος από το Αργυρόκαστρο. Λίγο αργότερα ο Πουκεβίλ το ονομάζει σε «ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟΥ».

Η αρχαία Φοινίκη

Παρακάτω σας παραθέτουμε δύο σπάνια κείμενα του Νικ. Γ. Μυστακίδη, τα οποία αναφέρονται στην αρχαία Ηπειρωτική πόλη της Φοινίκης, καθώς και σε κάποιους θρύλους, όπως αυτός της “Μονοβύζας” τον οποίο μέχρι τις μέρες ακούμε από την τοπική λαϊκή παράδοση.
Ο συγκεκριμένος ιστοριογράφος έχει αναλύσει και το γνωστό σε πολλούς «Χρονικόν της Δρυοπίδος ή Δρυϊνούπολης». Το κείμενο είναι γραμμένο στη γλώσσα της εποχής του, ωστόσο είναι αρκετά κατανοητό. Αξίζει να μάθουμε την ιστορία της πανάρχαιας Ηπείρου και όλων των πόλεών της, οι οποίες άκμασαν για πολλούς αιώνες.

Ἡ πόλις Φοινίκη, ἔκειτο κατὰ τὸ τμῆμα τοῦ Δελβίνου, ἐν τῷ μέσῳ τῆς πεδιάδος, ἐπί τινος γραφικωτάτου καὶ μαγευτικωτάτου λόφου, ἔνθα τὰ λαμπρὰ ἐρείπια σκεπάζουν τανῦν τὸ ἔδαφός της, ἐξ ὧν δύναταί τις νὰ πληροφορηθῇ τὴν ἰσχὺν καὶ τὴν εὐημερίαν, εἰς ἣν προήχθη ἡ θαυμαστὴ αὕτη τῆς Ἠπείρου Φοινικόπολις, ἧς ἡ ὡραιότης παρεκίνει πολλοὺς νὰ ἐπισκέπτωνται αὐτήν, διότι ἡ περιφέρεια αὐτῆς καθ’ ὅλα εἶνε ἐξαίρετος σχεδόν, ἐμποιεῖ ἐντύπωσιν τῷ προσεκτικῷ παρατηρητῇ.Ἡ πόλις αὕτη ἐπὶ τῆς ἀρχαιότητος καὶ ἰδίᾳ ἐπὶ τῆς δημοκρατίας, ἦν ἕδρα τῶν ἡγεμόνων τῆς Μολοσσίας, καὶ εἶχε πληθυσμὸν μέγαν καὶ πλούτη ὑπέρογκα ἀναλόγως τῶν τότε χρόνων καὶ ἑπομένως εὐημεροῦσα καὶ ἀκμάζουσα.

Η θρησκεία στη Βόρειο Ήπειρο πριν από τον Χριστιανισμό

Πριν την εμφάνιση του Χριστιανισμού, στην Βόρειο Ήπειρο λατρεύονταν οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων, ο Δίας, η Αθηνά, η Άρτεμη, η Αφροδίτη και οι άλλες θεότητες του Ολύμπου, όπως μαθαίνουμε από τις επιγραφές, τα αγάλματα και τα ανάγλυφα που διασώθηκαν και βρέθηκαν σε αυτή την περιοχή.

Για παράδειγμα στον όρμο του Αυλώνα βρέθηκε μικρό ιερό αφιερωμένο στην θεά Αφροδίτη, όπου στο εσωτερικό του υπήρχε βράχος με ανάγλυφο σχετικό με τη λατρεία της θεάς. Μεταξύ του χωριού Νίβιτσας και της Ιεράς Μονής Κοκαμιάς ανακαλύφθηκε επιγραφή σε έναν φυσικό βράχο, πάνω στον οποίο αναγράφεται με μεγάλα γράμματα το όνομα του θεού Τέρμονος, για τον οποίο πίστευαν ότι προσωποποιείται σε αυτόν τον βράχο. Στο Βουθρωτό βρέθηκαν άγαλμα της Αφροδίτης , εξαιρετικής τέχνης και ιερό του Ασκληπιού.

Στην κοιλάδα του Άνω Δεβόλη (Άψου) της Κορυτσάς, βρέθηκε ανάγλυφο που εικόνιζε την Άρτεμη γεροδεμένη, να τρέχει μέσα στα δάση ακολουθούμενη από τον σκύλο και το ιερό της ζώο το ελάφι. Στην ακρόπολη του Τεπελενίου βρέθηκε στήλη με γράμματα, προς τιμήν του θεού Ποσειδώνα, μαρτυρώντας την ύπαρξη ναού για αυτόν ή κάποιον άλλο θεό.

Επίσης σε ανασκαφές στη θέση Γέρμα, νοτιοδυτικά της Σαρακίνιστας Αργυροκάστρου, βρέθηκαν χάλκινα νομίσματα, που είχαν στην μία τους όψη τις κεφαλές του Δία και της Διώνης και στην άλλη της Άρτεμης.

dmanex.blogspot.gr

Μεταπολίτευση (1991-σήμερα)

Μετά το 1991 ο μονοκομματισμός του κομμουνιστικού κόμματος εξέλιπε δυστυχώς όμως τη θέση του έχει πάρει ο μισελληνισμός σύσσωμης της Αλβανικής ηγεσίας. Η κατάσταση του Ελληνισμού παραμένει και σήμερα τραγική. 

Η Ορθοδοξία εμποδίζεται να αναπτυχθεί αφού στους εκλεγμένους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Επισκόπους δεν επιτρέπεται η είσοδος. Στην Αλβανία η Ελληνική Παιδεία διώκεται, κλείνουν τα Σχολεία, όσα λειτουργούν αλβανοποιούνται, δάσκαλοι απειλούνται και διώκονται για να μη διδάσκουν Ελληνική γλώσσα. 

Στην οργάνωση των Ελλήνων Βορειοηπειρωτών «ΟΜΟΝΟΙΑ» δεν επιτρέπεται η συμμετοχή στις εκλογές, ενώ το 1994 πέντε ηγετικά της στελέχη καταδικάζονται για εσχάτη προδοσία κατά της Αλβανίας, με την κατηγορία της ενσωμάτωσης εδαφών της χώρας στην Ελλάδα. Βορειοηπειρώτες απολύονται από τις δουλειές τους, ληστοσυμμορίες και παρακρατικοί μηχανισμοί κλέβουν, καταστρέφουν, τρομοκρατούν, σκοτώνουν.

Η αλβανική αστυνομία σκοτώνει εν ψυχρώ γέροντες, κυνηγά μικρά παιδιά, συλλαμβάνει και φυλακίζει απρόκλητα νεαρούς Έλληνες. Έποικοι από το Κοσσυφοπέδιο μεταφέρονται και καταλαμβάνουν δουλειές, περιουσίες, σπίτια των Βορειοηπειρωτών που ζουν προσωρινά στην Ελλάδα. Το αλβανικό κράτος μετέρχεται κάθε μέσο ώστε να διώξει τους Έλληνες από τη Β. Ήπειρο και το έχει σχεδόν καταφέρει.
Η Βόρειος Ήπειρος κοντεύει να ερημώσει... 

Κομμουνιστικό καθεστώς (1945-1990)

Στη Β. Ήπειρο η κομμουνιστική δικτατορία του Χότζα είναι η χειρότερη σκλαβιά στην ιστορία του Ελληνισμού: η θρησκεία εκτός νόμου, κάθε θρησκευτική πράξη ποινικοποιείται, η Ελληνική παιδεία διώκεται, ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα στη μεθόριο και τεράστιοι προβολείς στη θάλασσα κάνουν την Αλβανία απέραντη φυλακή. 

Χιλιάδες εκτελούνται ή σαπίζουν στις φυλακές κάθε τι που θυμίζει Χριστό και Ελλάδα εξολοθρεύεται. 

Η Αλβανία στραγγαλίζει βάναυσα και τα στοιχειώδη δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών. 
Στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο πυκνώνουν οι φωνές εναντίον του αλβανικού κομμουνιστικού καθεστώτος. 

Ο Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κ. Σεβαστιανός με τη συμπαράσταση του ΠΑΣΥΒΑ και της ΣΦΕΒΑ οργώνει την Ελλάδα, προσφεύγει σε Διεθνείς Οργανισμούς, διοργανώνει συνέδρια αφυπνίζοντας συνειδήσεις, αλλά και προσφέρει αγάπη και στοργή σε δεκάδες φυγάδες Βορειοηπειρώτες και Αλβανούς. Και όλα αυτά, όταν το επίσημο Ελληνικό Κράτος κωφεύει στο δράμα, σιωπά στα εγκλήματα, αλλά και προσπαθεί να φιμώσει κάθε φωνή διαμαρτυρίας κατά του Χοτζικού καθεστώτος.

από το αφιέρωμα της ΣΦΕΒΑ:

Βόρειος Ήπειρος - Ελληνισμός μέσα στο χρόνο

Ελληνοϊταλικός Πόλεμος - Εθνική Αντίσταση (1940-1944)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 η Αλβανία διακηρύσσει επίσημα ότι θεωρεί εχθρούς της τους εχθρούς της Ιταλίας. Έτσι στις 28 Οκτωβρίου 1940 Αλβανικές μεραρχίες στο πλευρό της φασιστικής Ιταλίας επιτίθενται εναντίον της Ελλάδας. 

Όμως νικηφόρος ο Ελληνικός Στρατός μπαίνει θριαμβευτής και πάλι στη Β. Ήπειρο και γίνεται δεκτός ως ελευθερωτής με πανηγυρισμούς από τους Βορειοηπειρώτες. 
Η υποχώρηση όμως του Ελληνικού Στρατού το 1941 και η κατοχή ξανάφερε το σκοτάδι της σκλαβιάς στην Ήπειρο.

Τoν Ι­ού­λι­ο 1942 ι­δρύ­θη­κε η ορ­γά­νω­ση των Βο­ρει­ο­η­πει­ρω­τών «Μέ­τω­πο Α­πε­λευ­θε­ρώ­σε­ως 

Βο­ρεί­ου Η­πεί­ρου» ( Μ.Α.Β.Η), η ο­ποί­α α­πέ­βλε­πε στην α­να­θέρ­μαν­ση της πα­τρι­ω­τι­κής κι­νή­σε­ως των Βο­ρει­ο­η­πει­ρω­τών και την εν­σω­μά­τω­σή τους στον ελ­λη­νι­κό κορ­μό. 

Το κί­νη­μα αυ­τό εμ­πο­δί­στη­κε τό­σο α­πό τους Ι­τα­λούς και Αλ­βα­νούς, ό­σο και α­πό το ε­νι­αί­ο 

μέ­τω­πο των βαλ­κα­νι­κών κομ­μου­νι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων. Τε­λι­κά δι­α­λύ­θη­κε α­πό τα πλήγ­μα­τα των κομ­μου­νι­στι­κών ο­μά­δων του Εν­έρ Χό­τζα σε συ­νερ­γα­σί­α με τους Έλ­λη­νες ο­μο­ϊ­δε­ά­τες του.

Ακόμα όμως και μετά την ολοκληρωτική ήττα των δυνάμεων του Άξονα τα συμφέροντα των «Μεγάλων» θέλουν και πάλι τη Β. Ήπειρο σκλάβα στούς Αλβανούς. 

Μετά τη λήξη του Πολέμου, το Ελληνικό Κράτος ζητεί από το Συμβούλιο Ειρήνης των Παρισίων το 1946 και στη συνεχεία από το Συμβούλιο των Τεσσάρων Νικητριών Δυνάμεων την παραχώρηση της Β. Ηπείρου στην Ελλάδα. Η συζήτηση αναβάλλεται για μετά τη λύση του Αυστριακού Ζητήματος (1955) και του Γερμανικού (1990).

Σήμερα το αίτημα της Ελλάδας εκκρεμεί...

από το αφιέρωμα της ΣΦΕΒΑ:

Βόρειος Ήπειρος - Ελληνισμός μέσα στο χρόνο

Μεσοπόλεμος (1918-1939)

Στη δεκαετία του 1920 οι Αλβανοί κατορθώνουν να αποκόψουν την Ορθόδοξη Εκκλησία από τη Μητέρα Εκκλησία, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, και να την κάνουν υποχείριο του αλβανικού εθνικισμού, με ηγέτη τον Φαν Νόλι.

Στη δεκαετία του 1930 ο βασιλιάς Ζώγκου επιτίθεται εναντίον της Ελληνικής Παιδείας. Κλείνει σχολεία, διώκει δασκάλους, γονείς, μαθητές.

Οι Βορειοηπειρώτες προσφεύγουν στό Διαρκές Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης (Χάγη) και δικαιώνονται. Το αλβανικό κράτος υποχρεώνεται να ανοίξει τα Ελληνικά Σχολεία. 

Βαλκανικοί Πόλεμοι - Αυτονομία (1912-1917)

Στα 1912 – 1913, στους Βαλκανικούς Πολέμους, απελευθερώνονται από τον Ελληνικό Στρατό μαζί με τη Μακεδονία και τη Ν. Ήπειρο και τα Βορειοηπειρωτικά εδάφη: από τη Χειμάρρα μέχρι την Κορυτσά. Το «ποθούμενο» του Αγ. Κοσμά έδειχνε να πραγματοποιείται όταν τον Νοέμβριο του 1912 υψωνόταν η Ελληνική Σημαία στην Χιμάρα, τον Δεκέμβριο στην Κορυτσά, τον Μάρτιο του 1913 σε Αργυρόκαστρο και Άγιους Σαράντα... 

Όμως τα συμφέροντα των Μεγάλων, τότε, Δυνάμεων υπερτερούν: Με πρωτοβουλία Ιταλίας και Αυστροουγγαρίας δημιουργείται εκ του μηδενός, το αλβανικό κράτος. Για να μπορέσει να επιβιώσει παραχωρούν βίαια σ’ αυτό το ελεύθερο βόρειο τμήμα της Ηπείρου. 

Ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός μπροστά σ’ αυτή την αδικία ξεσηκώνεται. Στις 17 Φεβρουαρίου 1914 κηρύσσει στο Αργυρόκαστρο την ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ. Ορίζεται κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο και μέλη τους Μητροπολίτες Δρυινουπόλεως Βασίλειο, Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδωνα και Κορυτσάς Γερμανό. 

Οι Βορειοηπειρώτες αρχίζουν ένοπλο αγώνα χωρίς - δυστυχώς - τη βοήθεια του Ελληνικού Κράτους. Η επανάσταση κατά του αλβανικού ζυγού πετυχαίνει και στις 17 Μαΐου 1914 αναγκάζονται οι Μεγάλες Δυνάμεις και η Αλβανία να υπογράψουν το ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ δηλ. την ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ. 

Η κυβέρνηση της Αυτονομίας τον Οκτώβριο του 1914 παραδίδει την εξουσία στον Ελληνικό Στρατό πού απελευθέρωσε για δεύτερη φορά τη Β. Ήπειρο.

από το αφιέρωμα της ΣΦΕΒΑ: 
Βόρειος Ήπειρος - Ελληνισμός μέσα στο χρόνο

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1431-1912)

Το 1431 τα Ιωάννινα, η πρωτεύουσα της Ηπείρου, καταλαμβάνονται από τους Τούρκους. Οι Χριστιανοί Ηπειρώτες του Βορρά αντιστέκονται με αρχηγό τον «Ηπειρώτη Πρίγκιπα» Γεώργιο Καστριώτη (Σκερντέμπεη). Οι Αλβανοί τον θέλουν Ιλλυρό παρά την κατηγορηματική του δήλωση πού αναγράφεται και σε αλβανικό γραμματόσημο. 

Στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς o Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός υποφέρει: οι Τούρκοι εφαρμόζουν και εδώ τον βίαιο εξισλαμισμό. Οι εξισλαμισθέντες μετατρέπονται σε φανατικούς μουσουλμάνους και μισέλληνες. Εκατοντάδες Νεομάρτυρες κοσμούν το Βορειοηπειρωτικό χώρο αλλά και το φαινόμενο των Κρυπτοχριστιανών της Σπαθίας είναι ιδιαίτερο συγκινητικό. 

Ο Ελληνισμός της Β. Ηπείρου κυριολεκτικά σώζεται με τη δράση των Επισκόπων Δρυϊνουπόλεως Ματθαίου και Αργυροκάστρου Σοφιανού καθώς και του Νεκταρίου Τέρπου. 
Καταλυτική είναι η παρουσία και η προσφορά του ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΑΙΤΩΛΟΥ. Οργώνει την Ήπειρο και ιδιαίτερα τη Β. Ήπειρο κηρύττει Χριστόν εσταυρωμένον και αναστημενον, χτίζει εκατοντάδες σχολεία, στηρίζει την ελπίδα του λαού, κρατά ασβέστη τη φλόγα της Λευτεριάς, μιλά για το «ποθούμενο» - τη λευτεριά - και της Β. Ηπείρου, αυτό δεν του το συγχώρεσαν οι Τουρκαλβανοί που τον απαγχόνισαν στο Κολικόντασι της Β.Ηπείρου (πλησίον Φίερι) στις 24-8-1779.

Τη ζοφερή περίοδο της Τουρκοκρατίας τα 80 μοναστήρια της Β. Ηπείρου αναδείχθηκαν όχι μονό κέντρα λατρείας αλλά και εστίες κοινωνικής πρόνοιας, κέντρα εθνικών εξορμήσεων, ορμητήρια και καταφύγια επαναστατών και προπαντός κέντρα ελληνικής παιδείας: τα περισσότερα Μοναστήρια συντηρούσαν σχολές γραμμάτων και τεχνών. 

Σε «Αθήνα του Βορρά» εξελίχθηκε η Μοσχόπολη Κορυτσάς το 18ο αι. με τη «Νέα Ακαδημία» και προπαντός με το μοναδικό τυπογραφείο σε ολόκληρη την Ανατολή. Σ’ αυτό τυπώνεται το πρώτο αλβανικό λεξικό (μαζί και ελληνικό και βλάχικο). Ας σημειωθεί ότι μέχρι τότε η αλβανική δεν ήταν γραπτή γλώσσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες εγγραμμάτισής της γίνονται από τους πνευματικούς κύκλους της Νέας Ακαδημίας: το πρώτο αλφάβητο της αλβανικής βασιζόταν στο Ελληνικό. Και όμως την ακτινοβολία της Μοσχοπολης ζήλεψαν οι Αλβανοί και την έκαψαν ολοσχερώς... 

Η ένοπλη αντίσταση των Ηπειρωτών στην Τουρκική κατοχή είναι θρυλική: το Σούλι στην Ν. Ήπειρο έμεινε άπαρτο για τέσσερις αιώνες, η Χειμάρρα στη Β. Ήπειρο ανάγκασε τους Τούρκους να της παραχωρήσουν αυτονομία και ιδιαίτερα προνόμια. Δεκάδες οι επαναστάσεις κατά των Τούρκων από τους Βορειοηπειρώτες. Αλλά και στην Ελληνική Εθνεγερσία του 1821 χιλιάδες Βορειοηπειρώτες συμμετείχαν ενεργά. Η Β. Ήπειρος όμως παρέμεινε σκλάβα για ένα αιώνα ακόμα…

Όταν το Ελλαδικό Κρατίδιο, μετά την απελευθέρωση, αρχίζει να οργανώνεται και πάλι τρέχουν να συνδράμουν την ανοικοδόμηση του οι σκλαβωμένοι, τότε, Βορειοηπειρώτες: οι Μεγάλοι Ευεργέτες Χρηστάκης Ζωγράφος (Κεστοράτι Αργυροκάστρου), Απόστολος Αρσάκης (Χοταχόβα Πρεμετής), Σίμων και Γεώργιος Σίνας (Μοσχόπολη Κορυτσάς), Ευάγγελος και Κων/νος Ζάππας (Λάμποβο Αργυροκάστρου), Ιωάννης Μπάγκας (Κορυτσά) κ.λπ. χτίζουν και δωρίζουν στο Ελληνικό Κράτος το Αστεροσκοπείο Αθηνών, τα Αρσάκεια Σχολεία, την Ακαδημία Αθηνών, το Ζάππειο Μέγαρο, για να αναφέρουμε τις γνωστότερες δωρεές.

Δυστυχώς τα χωριά τους παραμένουν και σήμερα εγκαταλελειμμένα.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ - ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ (330 - 1431)

Το Ευαγγέλιο του Χριστού φτάνει πολύ νωρίς στον ηπειρωτικό χώρο, με τον Απόστολο Παύλο. Από τους πρώτους αιώνες έχουμε μάρτυρες από τη Β. Ήπειρο: Αγ. Αστείος Επίσκοπός Δυρραχίου (98 μ.Χ.), Αγ. Ελευθέριος Επίσκοπος Αυλώνας (120 μ.Χ.), Αγ. Δονάτος Επίσκοπος Φοινίκης (250 μ.Χ.), Διάκονος Ίσαυρος (3ος αι. μ.Χ.).

Η παρουσία Επισκόπων σε Οικουμενικές Συνόδους (ήδη από το 381 μ.Χ.) δείχνει την οργάνωση της Εκκλησίας στην περιοχή. Τα πολλά βαπτιστήρια της παλαιοχριστιανικής εποχής που έχουν διασωθεί (Βουθρωτό, Φοινίκι, Αχρίδα) φανερώνουν την πρόοδο της Χριστιανικής Εκκλησίας στο χώρο τη Ηπείρου.

Εντυπωσιακή είναι η εξέλιξη της ναοδομίας: παλαιοχριστιανικές Βασιλικές έχουν ανακαλυφθεί στο Βουθρωτό, Βύλλιδα, Αμάντια, Δυρράχιο, Μεσαπλικ Αχρίδας με εντυπωσιακά ψηφιδωτά. Αργότερα η Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική έχει να παρουσιάσει: Κοίμηση Θεοτόκου στο Λάμποβο, Παναγία στο Ζερβάτι (10ος αι.), Άγ. Ιωάννη στη Μπομποστίτσας Κορυτσάς, Άγ. Νικόλαο Μεσοποτάμου, Παναγία Μπόρια Κορυτσάς, στο Μπεράτι Άγ. Νικόλαο, Παναγία Βλαχέρνας, Αγ. Μιχαήλ και Αγ. Τριάδα (12ος-14ος αι.) κ.α.

Καταπληκτική είναι και η αγιογραφία πού αναπτύχθηκε στο χώρο της Β. Ηπείρου. Οι αρχαιότερες αγιογραφίες χρονολογούνται από τον 12ο αϊ. (Παναγία Μπόρια Κορυτσάς). Οι αγιογράφοι εδώ ακολουθούν πιστά την βυζαντινή τεχνοτροπία. Σημαντικότατοι αναδείχθηκαν ο Ονούφριος και ο γυιός του Νικόλαος (16ος αι.) που ιστόρισαν Ναούς στο Μπεράτι αλλά και την Καστοριά. Άλλοι αξιόλογοι αγιογράφοι ήταν ο Ονούφριος Κυπριώτης (17ος αι.) και ο Δαβίδ από τη Σελενίτσα (18ος αι.). Ας σημειωθεί ότι όλες οι επιγραφές είναι στην Ελληνική γλώσσα. Το ενιαίο της τέχνης της Β. Ηπείρου με τη Νότια Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία μαρτυρεί την ενότητα των τμημάτων αυτών του Ελληνισμού. 

Στα χρόνια της παρακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από την Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204 και μετά, δημιουργείται στην ενιαία Ήπειρο το «Δεσποτάτο της Ηπείρου» πού έφτανε από την Άρτα ως το Δυρράχιο.

από το αφιέρωμα της ΣΦΕΒΑ: Βόρειος Ήπειρος - Ελληνισμός μέσα στο χρόνο"

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (Παλαιολιθική εποχή - 330 μ.Χ.)

"Αρχέγονος Ελλάς Ήπειρος" έτσι χαρακτηρίζει την περιοχή αυτή του Ελληνισμού ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (2ος αι. μ.Χ.) ενώ ο Αριστοτέλης (4ος αι. π.Χ.) την αποκαλεί "Ελλάδα την αρχαίαν". 
Η Ήπειρος είχε το όνομά της πάντοτε συνδεδεμένο με τη μοίρα του Ελληνισμού 3.000 χρόνια αδιαμφισβήτητης και συνεχούς ελληνικότητας δηλώνουν τα κατάστικτα με αρχαιολογικούς τόπους και μνημεία εδάφη της.

Στην "άπειρον γη" ("άπειρος" = απέραντι είναι η "Ήπειρος" στα δωρικά) έζησε και μεγαλούργησε ο Ελληνισμός στο διάβα της Ιστορίας, αλλά και σήμερα εκεί ζει, αγωνίζεται και αντιστέκεται... 

Όταν οι ιστορικοί αναφέρονται στην «ΉΠΕΙΡΟ» δεν εννοούν μονό τους τέσσερις νομούς της Β.Δ. Ελλάδας, αλλά και τη ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ το τμήμα αυτό της ενιαίας Ηπείρου που λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων βρίσκεται υπό αλβανική κυριαρχία.

Για τον Προκόπιο (6ος αι. μ.Χ.) η Ήπειρος φτάνει ως την Επίδαμνο (Δυρράχιο) «Έλληνες εισίν, Ηπειρώται καλούμενοι, άχρις Επιδάμνου πόλεως, ήπερ επιθαλασσία οικείται». Εκεί, στην Επίδαμνο, τοποθετεί και ο Θουκυδίδης (5ος αι. π.Χ.) τα όρια των Ηπειρωτικών φύλων.

Ο Διονύσιος ο Περιηγητής (1ος αι. π.Χ.) τα προσδιορίζει βορειότερα της Αυλώνας. Το αρχαίο ρητό «Ωρικίην υπέρ αίαν ερείδεται Ελλάδος αρχή» θέλει την Ελλάδα να αρχίζει από τη γη του Ωρικού.

Τέλος ο Στράβων (1ος αι. μ.Χ.) θεωρεί ως όριο Ηπειρωτών και Ιλλυριών το Γενούσο ποταμό και τη γειτονική Εγνατία Οδό, πού ξεκινούσε από το Δυρράχιο και έφτανε στο Βυζάντιο. Αποικία των Κορίνθιων και Κερκυραίων ήταν η Επίδαμνος (Δυρράχιο).

Ηπειρώτες συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ενώ οι κάτοικοι της Επιδάμνου εμπλέκονται ως Σύμμαχοι των Κερκυραίων και Αθηναίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η ενότητα του Ηπειρωτικού χώρου (Βορείου και Νοτίου) με τα λοιπά Ελλαδικά είναι έκδηλη και αδιαμφισβήτητη σε ολόκληρη την αρχαιότητα.

Πρώτοι κάτοικοι της Ηπείρου θεωρούνται οι Πελασγοί. Αργότερα εμφανίζονται οι Ίωνες και στη συνέχεια τα δωρικά φύλα που επικρατούν. Κατά το Θεόπομπο (4ος αι. π.Χ.) τα ηπειρωτικά φύλα ήσαν 14 ενώ κατά το Στράβωνα 11, και όλα ελληνικά. 

Θρησκευτικό κέντρο όλων των Ηπειρωτών ήταν το Μαντείο της Δωδώνης προς τιμή του Δία. Στο Δωδωναίο Δία θυσιάζει ο Έλληνας ήρωας Αχιλλέας. Του Δωδωναίου Δία αγάλματα βρέθηκαν σε ολόκληρη τη Β. Ήπειρο. Διαδεδομένη επίσης ήταν η λατρεία του Απόλλωνα, της Αφροδίτης, της Άρτεμης, της Αθηνάς, του Ποσειδώνα, του Διονύσου, του Ασκληπιού, θεοτήτων πού λάτρευε και ο υπόλοιπος Ελληνισμός.

Οι ιστορικές πηγές και η αρχαιολογική σκαπάνη μαρτυρούν την παρουσία ζωντανού Ελληνισμού στο Βουθρωτό (πλησίον Αγ. Σαράντα), Αντιγόνεια (Τεπελένι), Επίδαμνο (Δυρράχιο), Αντιπάτρεια (Μπεράτι), Απολλωνία (Πογιάνι-Φίερι), Βύλλιδα, Αστάκη, Αμαντία (Πλιόσα), Χίμαιρα (Χειμάρρα), Πάνορμο, Φοινίκη, Ογχησμό (Αγ. Σαράντα), Αδριανούπολι - Δρυϊνούπολι, Νυμφαίο, Ωρικό σε ολόκληρο δηλ. το Βορειοηπειρωτικό χώρο. 

Η ενότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Β. Ηπείρου με τη λοιπή Ελλάδα αποδεικνύεται περίτρανα και με την αρχαιολογική σκαπάνη: 
Στην Απολλωνία, αποικία Κερκυραίων και Κορινθίων, έχουν βρεθεί ναοί Απόλλωνα και Άρτεμης ή Ποσειδώνα, ελληνικό θέατρο, Νυμφαίο, αττικά αγγεία και ταφικά ανάγλυφα με σκηνές από την ελληνική μυθολογία, αγάλματα Δωδωναίου Δία, Λυκείου Απόλλωνα, Αθηνάς Παρθένου, Δήμητρας, Ερμή, Απόλλωνα, του Άτλαντα να κρατά στους ώμους του τον Ουρανό, προτομή του Δημοσθένη, νεκρόπολη με πλούσια ευρήματα κ.λπ. 

Στο Βουθρωτό (Άγ. Σαράντα), πού ο Βιργίλιος θέλει να έχει κτισθεί από τον ήρωα του Τρωικού πολέμου Έλενο, βρέθηκαν αρχαία τείχη, Ναός Ασκληπιού, Γυμναστήριο, καταπληκτικό ελληνικό θέατρο, πρυτανείο, κεφαλή του Απόλλωνα, βωμός του Διονύσου, πολλές επιγραφές στα ελληνικά. 

Επίσης στη γειτονική Φοινίκη βρέθηκε θέατρο, τάφοι με σαρκοφάγους, ναός της Αθηνάς, Γυμνάσιο κ.λπ. Ας σημειωθεί ότι η Φοινίκη κρατάει μέχρι σήμερα το αρχαιοελληνικό όνομα της: Φοινίκη πρωτεύουσα της Χαονίας. 
Στη Βύλλιδα (πλησίον Φίερι) αποκαλύφθηκε: περίφημο θέατρο πού συνδυάζει δωρικό και Ιωνικό ρυθμό, γυμναστήριο, στάδιο, ταφικά κτίσματα με μακεδονικές επιδράσεις, αρχαία αγορά, οικία με περίστυλη αυλή με πολύχρωμο ψηφιδωτό, νόμισμα με παραστάσεις Δωδωναίου Δία, της Άρτεμης, του Ηρακλή, του Αχιλλέα ή Μ. Αλεξάνδρου, καθώς και επιγραφές στα Ελληνικά. Και όμως το αλβανικό κράτος, ακολουθώντας τη Σκοπιανή πρακτική, παρουσιάζει τα μνημεία αυτά του Ελληνισμού ως αλβανική πολιτιστική δημιουργία... 

Ηπειρωτική καταγωγή είχε και ο Μακεδόνας βασιλιάς Μ. Αλέξανδρος, από τη μητέρα του Ολυμπιάδα, κόρη του Βασιλιά των Μολοσσών Νεοπτόλεμου Α’. Το Βασίλειο των Μολοσσών, του μεγάλου αυτού ηπειρωτικού φύλου, τον 3ο αι. π.Χ. γνωρίζει τη μεγαλύτερη ακμή με το βασιλιά Πύρρο. Ο Πύρρος κατορθώνει να συνενώσει όλα τα ηπειρωτικά φύλα και προσπαθεί να καταλάβει την Ιταλική Χερσόνησο. Η ενιαία Ήπειρος - Βόρεια και Νότια - από τον Αχελώο μέχρι τον Αώο ποταμό, γνωρίζει μέρες δόξας και μεγαλείου. 

Ένα αιώνα όμως αργότερα ακολουθεί η Ρωμαιοκρατία, περίοδος παρακμής και καταστροφής της Ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς στην ενιαία Ήπειρο.

από το αφιέρωμα της ΣΦΕΒΑ:

Βόρειος Ήπειρος - Ελληνισμός μέσα στον χρόνο

«Έλληνες εισίν, Ηπειρώται καλούμενοι, άχρις Επιδάμνου πόλεως, ήπερ επιθαλασσία οικείται»

Από την αρχαία εποχή η Ήπειρος αποτελεί μία ενιαία γεωγραφική οντότητα που καταλαμβάνει την έκταση από τον Αμβρακικό κόλπο έως τον Γενούσο ποταμό με κατοίκους ελληνικής καταγωγής, όπου στο πέρασμα των αιώνων γνώρισε πολλές επιδρομές και μετακινήσεις πληθυσμών. Τα πανάρχαια όμως μνημεία στην περιοχή αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες της γνήσιας εθνικής ταυτότητας της Ηπείρου που δεν είναι άλλη από την ελληνική.

Όμως από το 1913, με το τέλος της Οθωμανικής κυριαρχίας στα Βαλκάνια, η Ήπειρος αν και απελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό ύστερα από πέντε αιώνες σκλαβιάς, διχοτομήθηκε εξαιτίας των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων. Ενώ λοιπόν οι περιοχές της Άρτας, της Πρεβέζης, της Θεσπρωτίας, των Ιωαννίνων και της Κόνιτσας παρέμεναν μετά την απελευθέρωση τους στο Βασίλειο της Ελλάδος, οι βορειότερες περιοχές, του Αργυροκάστρου, της Πρεμετής, του Δελβίνου, της Χιμάρας και της Κορυτσάς αποδίδονταν με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος.

Με αυτό τον τρόπο ο Ελληνισμός του τμήματος της Ηπείρου που από την οθωμανική κατοχή πέρασε στην αλβανική, ακολούθησε αναγκαστικά μία διαφορετική ιστορική πορεία τα τελευταία εκατό χρόνια και η περιοχή που διαβιούσε και διαβιεί έλαβε τον όρο με τον οποίο την γνωρίζουμε και την αποκαλούμε όλοι: «ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ».

Κατά τη διάρκεια των εκατό αυτών χρόνων πολλά ακολούθησαν, αλλά δυστυχώς τις τελευταίες δεκαετίες το μεγαλύτερο ίσως μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης έφτασε στο σημείο να αγνοεί ακόμα και την ύπαρξη Ελληνικής παρουσίας στο κατεχόμενο τμήμα της Ηπείρου.

Παράλληλα όμως, λόγω των διάφορων δυσμενών συνθηκών, ακόμα και οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, σε μεγάλο ποσοστό και ιδίως οι νεότερης ηλικίας, δεν γνωρίζουν σε ικανοποιητικό βαθμό την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας τους, ώστε να μπορούν να ανταπεξέρχονται σε κάθε πρόκληση και αμφισβήτηση, είτε αυτή προέρχεται από τον αλβανικό χώρο είτε από τον ελλαδικό.

Με τη δημιουργία του ιστολογίου «Ιστορικά Βορείου Ηπείρου», έχοντας πάντοτε ως δεδομένο τον ενιαίο γεωγραφικό και ιστορικό χαρακτήρα της Ηπείρου στο διάβα των αιώνων, επιθυμούμε να κάνουμε μία καταγραφή των ιστορικών γεγονότων, περιόδων και προσώπων που σημάδεψαν την πορεία του κατεχόμενου τμήματος της περιοχής, αλλά και την ιστορία των διαφόρων πόλεων, επαρχιών και χωριών που βρίσκονται στην έκταση της.

Το ιστολόγιο θα αναδημοσιεύει αναρτήσεις με ιστορικό περιεχόμενο από τους ενημερωτικούς ιστότοπους που έχουν ως κύρια θεματολογία τις εξελίξεις στον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό, αλλά παράλληλα θα αναρτά και κείμενα από το αρχείο της ομάδας των διαχειριστών της. Επίσης ο κάθε αναγνώστης μπορεί να συμβάλλει ενεργά σε αυτή την προσπάθεια στέλνοντας μας κείμενα ιστορικού ενδιαφέροντος με ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνση:

nepirus-istorika@gmail.com

Στόχος μας είναι ο σχηματισμός μίας διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας της Ιστορίας του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, ώστε να γνωρίσουν όλοι καλύτερα, Έλλαδίτες, Βορειοηπειρώτες, αλλά και αλλοεθνείς, την ιστορική πορεία του εκτός των ορίων του ελληνικού κράτους τμήματος της Ηπείρου.