Η ρουμάνικη προπαγάνδα για τον βλαχόφωνο Ελληνισμό της Β. Ηπείρου στις αρχές του 20ου αιώνα

Ο διπλωματικός υπάλληλος της ρουμανικής πρεσβείας στη Ρώμη, Ν. Burileanu, το 1904 επισκέφτηκε τους Βλάχους της Βορείου Ηπείρου, ακριβέστερα δε του Δυρραχίου, με αποκλειστικό σκοπό την αποκοπή τους από τον Ελληνισμό με την ευκαιρία της διαβόητης απογραφής του 1905 υπό τον αρνησίπατρι και αρνησίθρησκο Χιλμή-Πασά, τον άλλως επιλεγόμενο Χιλμέσκο λόγω της απροσχημάτιστης υπέρ της Ρουμανίας δραστηριότητάς του, με το αζημίωτο! 

Όμως οι Βορειοηπειρώτες Βλάχοι δεν εννοούν να ενδώσουν. Κατά την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ελευθερία Ι. Νικολαϊδου, σύμφωνα με αρχειακές πηγές: ''οι βλαχόφωνοι των Τιράνων, πιστοί στην ελληνική ιδέα, με σθένος απάντησαν ότι τίποτε το κοινό δεν συνέδεε τη Ρουμανία μ' αυτούς, οίτινες στερρώς εχόμενοι των πατρώων, δεν θα επιτρέψωσι σκάνδαλα και ζιζάνια και ότι αι υποσχέσεις αυτού περί ιδρύσεως σχολής με πολλάς γλώσσας, και Εκκλησίας μεγαλοπρεπούς και προστασίας ισχυράς υπό την αιγίδα της Ρουμανίας, σκοπούσης, ως είπε, να συστήση και Προξενείον εν Δυρραχίω, δεν δύναται να μειώσωσι την απεριόριστον αγάπην των προς την Ελλάδα. 

Πρόσθεσαν επίσης πως κάθε απόπειρα δελεασμού τους με χρήματα ή άλλα μέσα θα ναυαγούσε, όπως είχε γίνει στο παρελθόν. Ακόμη και αυτή η βία αν χρησιμοποιόταν από τους βέηδες της περιοχής, όπως είχε γίνει πριν πέντε χρόνια, ύστερα από συμφωνία των βέηδων με τη ρουμανική κυβέρνηση, δεν θα απέδιδε''.

Εξάλλου ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης V. Berard αναφερόμενος στον Ελληνισμό του Δυρραχίου βεβαιώνει: ''Σε όλα τα υπαίθρια καφενεία μιλούν ελληνικά. Το Δυρράχιο ήταν το φυσικό τους (των Κουτσοβλάχων) λιμάνι για τις σχέσεις με τον Αγκώνα, τη Ραγούζα ή τη Βενετία''. Σε άλλο σημείο της συγγραφής του αποκαλύπτει και τα εξής: ''Η βλάχικη συνοικία του Ελβασάν, όπως και η άλλη του Πεκίνι, σημειώνει κι αυτή ένα σταθμό στο μεγάλο εμπορικό δρόμο των Βλάχων από την Πίνδο στο Δυρράχιο. Οι Βλάχοι αυτοί έχουν δική τους εκκλησία, τη δική τους γλώσσα και τα δικά τους σχολεία [..]. Ελληνικός ο κλήρος τους, ελληνική η λειτουργία τους [...]. Και στα δυό τους σχολεία, αρρένων και θηλέων η διδασκαλία γίνεται στα ελληνικά, οι ίδιοι μιλούν βλάχικα στην συνοικία τους και ελληνικά ή αρβανίτικα στο παζάρι. Κι αυτοί επίσης στέλνουν σπουδαστές στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Κοντολογίς έχουν ελληνική συνείδηση και δηλώνουν Έλληνες''.



Ωστόσο παρά την παταγώδη αποτυχία στο εγχείρημά του ο Burileanu επανεμφανίσθηκε το 1912 προβάλλοντας τις ρουμανικές διεκδικήσεις και στο ιταλικό κοινό με ιταλόγλωσσο δημοσίευμα, επιγραφόμενο οι Ρουμάνοι της Αλβανίας. Αλλά αυτή τη φορά έχει αντιμέτωπο τον Ελληνόβλαχο ιστορικό Σπυρίδων Λάμπρο (φώτο), ο οποίος με ιταλόγλωσσο επίσης άρθρο αντικρούει την προπαγάνδα της Ρουμανίας και των μισθωτών πρακτόρων της, στους οποίους συγκαταλέγει και τον G. Weigand ονομαστικά:
ο Ρουμάνος ούτος περιηγητής του οποίου αι πληροφορίαι δέον να γίνωσι δεκταί μετά πάσης επιφυλάξεως (αι προκαλέσασαι την διαμαρτυρίαν και αυτών των αλβανοφίλων της Ιταλίας) ισχυρίζεται ότι της Μοσχοπόλεως οι κάτοικοι ''ελάχιστα γνωρίζουσι την ελληνικήν, τινές δε εξαυτών αγνοούσιν αυτήν τελείως''.
Ενώ όμως παραδέχεται ότι τα τοπικά άσματα είναι ελληνικά, ο ρουμάνος ιεραπόστολος ελέγχεται ως μη δυνάμενος να αποκρύψη την αλήθειαν της αναμφισβητήτως ελληνικής συνειδήσεως εν μια εκ των χωρών ένθα οι την ρουμανικήν ιδέαν εξυπηρετούντες... εφαντάσθησαν ότι ανεύρον τον Ρουμάνον... υπό την επιδερμίδα του Κουτσοβλάχου, συγκατοικούντος μετά του Έλληνος εν αγαστή αρμονία, ενίοτε δε εν αφομοιώσει αμφοτέρων των γλωσσικών ιδιωμάτων, πάντοτε όμως εν αδιασπάστω ενότητι, εν τη ειλικρινεί της ελληνικής συνειδήσεως εμμονή. Παράλληλα ο Σπ. Λάμπρος έσπευσε και στην υπεύθυνη και έγκυρη ενημέρωση της ελληνικής κοινής γνώμης, καθώς και των λεγομένων αρμοδίων, δημοσιεύοντας άρθρο επιγραφόμενο Ηπειρωτικά!


Απόσπασμα από άρθρο του Δρ. ΑΧΙΛΛΕΑ Γ. ΛΑΖΑΡΟΥ, Ρωμανιστή – Βαλκανολόγου
vlahofonoi.blogspot.gr