Άγιοι Σαράντα, 4 Μαΐου
Το «Ζάτουνα» (ταχύπλοο), το οποίο πλέει με ταχύτητα επτά κόμβων, έκανε δύο ώρες και ένα τέταρτο από την Κέρκυρα έως τους Αγίους Σαράντα, τους οποίους επισκέφθηκα την προηγούμενη εβδομάδα. Το λιμάνι παρουσιάζει την ίδια κίνηση, όπως την προηγούμενη Τετάρτη. Μουλάρια και άλλα νευρώδη ηπειρωτικά άλογα σε πομπή, ανεβαίνουν την παραλία, φορτωμένα δέματα και σακιά με προορισμό το εσωτερικό της χώρας. Οι Άγιοι Σαράντα είναι το πρώτο λιμάνι, στην πραγματικότητα το μοναδικό – δεδομένου ότι το νότιο λιμάνι της Πρέβεζας δεν επιτρέπει την είσοδο σε μεγάλα πλοία – ολόκληρης της Δυτικής Ηπείρου με τα σημαντικά κέντρα του Αργυροκάστρου, του Δελβίνου, ακόμη και των Ιωαννίνων.
Το τελωνείο του είχε έσοδα της τάξεως των 70 χιλιάδων φράγκων μηνιαίος, χωρίς να υπολογιστεί ως επιπρόσθετο βάρος στο ταμείο η σίτιση του ελληνικού στρατού. Το λιμάνι και τα περίχωρά του ήταν ιδιοκτησία του Αβδούλ Χαμίτ (1842 – 1918) Οι Έλληνες – και δεν υπήρχαν μόνο Έλληνες στους Αγίους Σαράντα με εξαίρεση τους μουσουλμάνους και μερικούς κυβερνητικούς υπαλλήλους – ήταν ενοικιαστές του σουλτάνου. Η νεοτουρκική επανάσταση έκανε τους Αγίους Σαράντα κρατικό κτήμα και απέσυρε τα εισοδήματα από το ιδιαίτερο ταμείο του σουλτάνου. Πάντως οι Έλληνες κάτοικοι πλήρωναν πάντοτε τα ενοίκια στην οθωμανική κυβέρνηση. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος (του 1912), η Ελλάδα αποβίβασε στρατεύματα – χίλιους άνδρες – για να υποστηρίξουν, από αυτό το μέρος, τις επιχειρήσεις εναντίον των Ιωαννίνων, αλλά αυτή η δύναμη ήταν ανεπαρκής.
Οι τουρκικές δυνάμεις ενισχύονταν με την προσέλευση άτακτων Αλβανών και πίεζαν το ελληνικό απόσπασμα, το οποίο επανήλθε στα πλοία. Μόνο στις 3 του περασμένου Μαρτίου, τη στιγμή που το κύριο σώμα του ελληνικού στρατού κυρίευε τα Ιωάννινα, ένας μικρός βομβαρδισμός έτρεψε σε φυγή τις τελευταίες τουρκικές δυνάμεις. Ο ουρανός, την προηγούμενη νύχτα, συμμάχησε με τους Έλληνες. Υπήρχε στους Αγίους Σαράντα, κοντά στα παλιά βυζαντινά τείχη, μια αποθήκη με 8 χιλιάδες δοχεία πετρελαίου. Ο διοικητής του τουρκικού αποσπάσματος είχε δώσει διαταγή να φορτωθούν στα μουλάρια. «Αυτά θα χρησιμεύσουν, ανακοίνωσε, για να βάλουμε φωτιά στα χριστιανικά χωριά του εσωτερικού». Ξέσπασε όμως θύελλα και ένας κεραυνός έπεσε πάνω στην αποθήκη προκαλώντας μία τεράστια φωτιά, την φεγγοβολή της οποίας είδαν στην Κέρκυρα.
Μου διηγούνται αυτό το γεγονός στο παλαιό δημαρχείο, όπου ο διοικητής της περιοχής μου προσφέρει καφέ. Καθώς βγαίνω, για να βρω άλογα, τα οποία θα με μεταφέρουν στο εσωτερικό της χώρας, με περιμένει μια έκπληξη. Όλος ο πληθυσμός των Αγίων Σαράντα είναι συγκεντρωμένος έξω από το οίκημα, στο οποίο κυματίζει η ελληνική σημαία. Πληροφορήθηκαν την παρουσία ενός Γάλλου και – καθώς όλοι οι Γάλλοι είναι φιλέλληνες – ξεσπούν σε ζητωκραυγές ατελείωτες: « Ζήτω η Ελλάδα!» «Ζήτω η Γαλλία!» «Ζήτω η Ένωσις!».
Όταν συνειδητοποιώ πως σ’ εμένα απευθύνεται αυτή η διαδήλωση νιώθω – ομολογώ – να τα ‘χω χαμένα. Τους χαιρετώ χωρίς να ξέρω τι να απαντήσω σε όλους αυτούς τους γενναίους ανθρώπους, οι οποίοι με θεωρούν – όπως μου εξηγούν – προσωπικότητα με επιρροή, που θα πάω να βεβαιώσω στην Ευρώπη τον ελληνικό πατριωτισμό τους και πως η μαρτυρία μου θα είναι αρκετή, για να δουν να πραγματοποιείται το όνειρο της Ένωσης της Ηπείρου με τη Μητέρα Ελλάδα. Και αισθάνεται κανείς βαθιά λύπη αδυνατώντας να τους αναγγείλει την καλή είδηση και αναγκαζόμενος να μένει σιωπηλός!
ΡΕΝΕ ΠΥΩ
(Αυθεντική μαρτυριά)
από dervitsani.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου